انتشار اطلاعات معاملات تمامی وزارتخانه ها، دستگاههای اجرایی مشمول قانون برگزاری مناقصات و سایر قوانین مالی و
معاملاتی بخش عمومی در راستای دسترسی آزاد به اطلاعات برای عموم مردم
دکتر سید امیر اصغری (مدیریت سامانه تدارکات الکترونیکی دولت) اشاره کردند که سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)
(www.setadiran.ir) ، بزرگترین سامانه معاملاتی دولت است که مبتنی بر مفاد، مواد و محتواهای قانونی متفاوت و استوار همانند
ماده ۵۰ قانون احکام دائمی توسعه کشور، ماده ۹ برنامه توسعه ششم، تبصره ۵ ماده ۱۶۹ قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم و
مصوبه های هیئت دولت شکل گرفته است. در این بازار الکترونیکی دولتی، وزارتخانه ها، دستگاههای اجرایی مشمول قانون برگزاری
مناقصات و سایر قوانین مالی و معاملاتی بخش عمومی بایستی با رعایت قانون تجارت الکترونیکی و قانون برگزاری مناقصات، معاملات
خود را در این بستر انجام دهند. در سوی دیگر این بازار بزرگ، تامین کنندگان کالا و خدمات کل کشور (اعم از اتحادیه ها، اصناف،
انجمنهای پیمانکاران و مشاوران) هستند که میتوانند با حضور در این سامانه از منافع مالی معاملات انجام شده در سامانه ستاد منتفع
گردند.
وی همچنین از مزایای سامانه ستاد به موارد زیر اشاره نمودند:
۱ - ایجاد بستری شفاف جهت فسادزدایی انجام معاملات: با راه اندازی این سامانه، هم اکنون دولت این دانش را بطور کامل
دارد که چه دستگاهی، چه معاملهای را با چه کسانی، تحت چه ضوابطی، در چه رقابتی، با چه شرایطی و در چه زمانی انجام
داده است. بایستی اذعان نمود که دیجیتالیزه کردن فرآیندهای سنتی، نرخ فساد را صفر نمیکند اما ریسک انجام تخلف و
فساد را کمینه میکند. به عبارتی، اگر تعمدی در انجام تخلف وجود داشته باشد، ردپاها به وضوح در سیستم میمانند. در
سال ۹۷ ، شفافسازی معاملات وزارت صنعت، معدن و تجارت در سامانه ستاد انجام شد؛ بدین گونه که تمامی معاملاتی که
وزارت صمت و سازمانهای تابعه آن انجام میدهند و نصاب آنها از در زمره معاملات خرید جزئی به بالاتر (در سال ۹۷ ،
رقم دو میلیون و پانصد هزار تومان به بالا) بوده است در این سامانه در قسمت پنل شفافسازی معاملات قابل رویت است.
در گام بعدی، در تیر ماه ۹۸ ، اقلام اطلاعاتی تمامی معاملات وزارتخانه ها، دستگاههای اجرایی مشمول قانون برگزاری
مناقصات و سایر قوانین مالی و معاملاتی بخش عمومی نیز در این پنل، شفافسازی شدند. بدیهی است که اگر دستگاهها،
افزون بر نظارة دستگاههای نظارتی همانند سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات، نظاره و نگاه عموم مردم را نیز بر
فرآیند انجام معاملات خود ببینند، نرخ انجام تخلف کمینه خواهد گردید. البته این اطلاع رسانی، شفافسازی پس از انجام
تمامی مراحل در سامانه ستاد است و رسالت این سامانه بسیار بیشتر از اطلاع رسانی است.
۲ - ایجاد یک بستر معاملاتی منصفانه برای رقابت تمامی تامین کنندگان کالا و خدمات در کل کشور: سامانه ستاد بر بستر
وب است؛ برای مثال برای تامینکنندگان جنوب کشور، این امکان فراهم است که پاسخگوی نیازمندیهای دستگاههای
شمال کشور نیز باشند. لذا این امکان، میتواند موجب رونق کسب و کارهایی شود که شاید تا دیروز تنها پاسخگوی دستگاه-
های استان و یا شهر خود بودند و مساوات را در اختیار قرار میدهد. افزون بر این، در مزایده های دولتی نیز، تعداد
مزایده گران بسیار بیشتر از حالت فیزیکی شده است. در برخی از مزایده ها قریب ۶۰۰ مزایده گر در معامله شرکت میکنند
که این نشان دهنده، حضور حداکثری از کل کشور در یک معامله و فراگیری سامانه است.
۳ - ایجاد یک انباره از داده های پرارزش برای استفاده در تصمیمات مدیریت کلان کشور: سامانه ستاد، اکنون تبدیل به
انبارة دادة پرارزشی شده است که میتوان مبتنی بر کاویدن و پایش این دادههای عظیم، راهنماهای بسیار خوبی را جهت
تصمیم سازی و تصمیم یاری برای سازمانها و ارگانهای مدیریتی ایجاد نمود. برای مثال سازمان برنامه و بودجه کشور
میتواند مبتنی بر هزینه کرد سال گذشته دستگاه و نهادهایی که از بودجه دولتی ارتزاق نموده اند، برآورد و تامین بودجه
واقعیتری را در سال آینده تخصیص دهد یا برای مثال میتوان سیاستگذاریهای کلان پیرامون تولید یک کالای خاص،
وارد نمودن آن یا خرید قطعی نمودن آن را بر مبنای داده های واقعی سامانه انجام داد یا برای مثال مبتنی بر میزان مصرف
یک کالای خاص در یک استان و تامین آن از استانهای دیگر، در سیاستهای تولیدی تدوین شده برای آن استان در
صورت امکان بازنگری نمود.
۴ - ایجاد و حفظ محرمانگی معاملات: تمامی پاکات معامله از جمله پاکت ج مناقصات که مشتمل بر پیشنهادات مالی است، با
استفاده از روشهای ترکیبی رمزنگاری متقارن و نامتقارن رمز میشوند و تنها توسط دستگاه معامله گزار و تنها در زمانی
که بایستی این پاکات گشوده شوند، بازگشایی میشوند. افزون بر رمزنگاری، از امضای دیجیتال و مهرزمانی نیز بهره برده
میشود که مشخص شود چه کسی بر روی چه سندی، چه زمانی مجوز چه کاری را داده است.
۵ - جلوگیری از معامله کالاهای خارجی: هم اکنون تعامل خوبی با معاونت امور صنایع وزارت صمت شکل گرفته است و
کالاهایی که آن معاونت به یقین برسد که بدیل و نظیر داخلی دارند و در سامانه ستاد نیز تامین کننده آن حضور دارد را
مشخص کرده و ارسال میکنند تا در این سامانه، امکان معامله آنها غیرفعال شود.
۶ - امکان نظارت سیستمی برای دستگاههای نظارتی: با ورود به زیرسامانه اطلاعات مدیریتی سامانه ستاد، اطلاعات مورد
نیاز برای مونیتورینگ و نظارت بر روند انجام معامله برای دستگاههای نظارتی فراهم شده است.
۷ - ارتباط سیستمی با سامانه های سازمان برنامه و بودجه: برای جلوگیری از تعدد ورود اطلاعات در سامانه های متفاوت و
همچنین دریافت اطلاعات صلاحیت پیمانکاران و مشاوران بطور سیستمی از سازمان برنامه و بودجه کشور، زیرساختهای
لازم برای تبادل داده ها شکل گرفته است و انشالله تا پایان سال ۹۸ ، این تبادل تکمیل گردد.
۸ - انجام تمامی مراحل معاملات برای دستگاهها و نظارت بر این معاملات بدون کاغذ و تمامی الکترونیکی: طبق آمارهای
کسب شده از سامانه، تاکنون بیش از ۱۲ میلیون صفحه کاغذ مبتنی بر بکارگیری سامانه ستاد صرفه جویی شده است.
دکتر اصغری همچنین پیرامون داده های آماری سامانه اشاره کردند که مبتنی بر تکلیف ماده ۹ برنامه توسعه ششم، هم اکنون
تمامی انواع معاملات در سامانه ستاد قابل بهره برداری است و تاکنون بیش از ۷۵ هزارمیلیارد تومان تراکنش مالی در این سامانه
انجام شده است که بیش از ۹۰ درصد این تراکنشها در دو سال گذشته صورت گرفته است (سامانه از سال ۹۱ شروع به کار
کرده است). همچنین تاکنون، بیش از ۶۰ هزار مناقصه و ۱۴ هزار مزایده در سامانه ستاد منتشر گردیده است.
وی افزود، از جمله اقداماتی که امیدواریم تا پایان سال جاری شاهد به بار نشستن آن در سامانه ستاد باشیم عبارتند از:
۱ - ارتباط سیستمی با بانک مرکزی برای احراز اصالت ضمانتنامه های بانکی که ارائه این سرویس، موجب تسهیل فرآیند برای
دستگاهها و تامین کنندگان درحین معامله خواهد شد.
۲ - فراهم نمودن امکان ثبت نام غیرحضوری. مبتنی بر فراهم شدن وب سرویسهای هویتی ثبت احوال، شاهکار، اتباع خارجی،
کد پستی، مجوزها و ... اکنون میتوان ثبت نام را بدون حضور تامین کنندگان به دفاتر ثبت نام انجام داد.
۳ - فراهم نمودن برنامه کاربردی و اپلیکیشن موبایلی برای خدمات سامانه
۴ - کاربر پسندتر نمودن فرم ها و فرآیندهای انجام معاملات
۵ - ارتباطات سیستمی با سامانه های مالی داخلی دستگاهها جهت تسریع فرآیندهای حسابرسی های مالی برای
ذیحسابان و دیوان محاسبات و اجتناب از دوباره کاریها و اتلاف کاغذ
دکتر اصغری در نهایت افزود که اتاقهای بازرگانی، اتحادیه ها و اصناف باید حضور پررنگتری برای معرفی این سامانه به افراد
زیرمجموعه خود داشته باشند تا دایره وسیعتری بتوانند از این بازار بزرگ به صورت منصفانه بهره مند شوند.
